Sáng nay, sau khi đi chợ về, mẹ bước vào nhà vệ sinh để rửa tay. Chợt mẹ thấy một mùi khai huyền thoại. Trời đất, mùi này bốc lên từ sàn nhà vệ sinh!
Mẹ NGƯNG 5 giây, 10 giây cho tới tận 1 phút sau khi rửa tay sạch sẽ.
Mẹ tự gọi em út bé bỏng lại và hỏi: Con trai yêu ơi!
Con: Dạ mẹ
Mẹ: Con đang chơi gì vui thế?
Con : Dạ con đang chơi xếp gỗ với Bông( em mới sang chơi tối qua, vốn thân nhau, dù ngày nào cũng gặp nhau nhưng cứ như nưa năm xa cách, gặp là chơi quên ngày tháng)
Mẹ: Ôi vậy ah, chơi vui quá nhỉ. Con trai yêu, khi nãy con buồn đi vệ sinh quá đúng không?
Con : Vâng, con vừa tè xong
Mẹ: tự ngẫm được rằng anh ta không kịp chạy đến chỗ bồn vệ sinh nên đã tụt ngay quần và tè ra sàn.
Mẹ tiếp tục nghĩ: Bây giờ mình nên hỏi gi đây.
Ngay lập tức, mẹ không yêu cầu con cọ nhà vệ sinh lại và dội nươc như mọi khi vì nghĩ rằng anh ta đang chơi vui sẽ chối bỏ, đến đi đái còn chẳng kịp nữa là gò mình đi dọn.
Mẹ tiếp tục hỏi: Con có nhớ con đã tè chỗ nào không?
Con: … hình như con tè trên sàn?
Mẹ tiếp tục: Ồ thế thì bây giờ mẹ phải làm gì đây?
Con: Nhìn mẹ rụt rè
Mẹ: Con luôn muốn mẹ chơi cùng và rủ mẹ chơi cùng đúng không nào? Vậy là bây giờ mẹ phải đi don nhà vệ sinh rồi, và không có thời gian chơi cùng con. Con có buồn không?
Con: ngập ngừng, lí nhí: Con xin lỗi
Mẹ: Thôi được rồi ra chơi đi mẹ dọn xong sẽ ra chơi với con. Và lần sau con nhớ đi vệ sinh đúng chỗ nhé, như vậy mẹ mới có nhiều thời gian dành cho con.
Câu chuyện tưởng như rất thường ngày nhưng lại khiến cậu con trai 4 tuổi hiểu chi tiết vấn đề: muốn mẹ có thời gian chơi cùng con thì không để mẹ làm những việc này. Mình đã không bị mất tỉnh thức và áp dụng triệt để phương pháp 5N. Chỉ cần chậm lại một chút thôi bạn sẽ thấy tình huống trở nên thú vị và giúp con hiểu vấn đề. Tỉnh thức đã giúp mình xử lý tình huống chậm, chắc và hiệu quả, không gây sợ hãi và lo lắng cho con, đổi lại con lại có được những phút bình tĩnh nhìn lại chính mình.
Nguyên tắc 5N – Đây là nguyên tắc xử lý khi con mình làm 1 việc gây bất như ý cho mình. Thông thường gặp chuyện bất như ý ta dễ nổi sân và hành vi của ta trong lúc sân thường không mang lại giá trị giáo dục. Ngược lại nó còn đào thêm ngăn cách giữa cha mẹ và con cái (Mẹ Tu Pham Cam).
Hiểu thêm về nguyên tắc 5N:
N-1 là NGƯNG, khi có việc bất như ý xảy ra ta không làm gì cả. Những quyển sách dạy về sự tỉnh thức trong giáo dục như “Dạy học với tất cả yêu thương” và “Thầy cô giáo hạnh phúc thay đổi thế giới” đều chỉ dẫn cách phản ứng của người lớn tốt nhất là quay về hơi thở.
Bất cứ khi nào có việc bất như ý xảy ra, việc đầu tiên là quay về hơi thở. Nghe đơn giản nhưng không phải ai cũng làm được nếu không có sự luyện tập mỗi ngày. Điều may mắn là hơi thở luôn sẵn có để thực tập. Ngay lúc đang đọc những dòng chữ này, bạn có thể tạm dừng 10 giây để quan sát hơi thở. Việc quan sát hơi thở mà không làm gì cả giúp bạn cắt được dòng suy nghĩ (thông thường theo hướng tiêu cực) của mình và thiết lập các suy nghĩ mới dựa trên dữ kiện thực tế khách quan.
N-2 là NGHE. Ngay sau khi cắt được dòng suy nghĩ theo phản xạ, bạn nhận ra ngay là mình cần thêm dữ kiện cho sự việc vừa mới xảy ra. Như là hệ quả, vì mong muốn có thêm thông tin nên bạn sẽ lắng nghe tốt hơn.
N-3 là NGẪM. Khi có đủ thông tin chuyện gì đã xảy ra là lúc chúng ta ngẫm xem nhân của mọi việc nằm ở đâu. Những câu hỏi tại sao liên tục xuất hiện: Tại sao cái cửa kính bể, tại sao con đá bóng trong nhà, tại sao con lại đá bóng mà không chơi trò khác,… Cha mẹ ngẫm sâu có thể phân tích các tình huống phức tạp hơn để nhìn thấy nhân – quả trong tương lai như nếu con không chơi bóng đá thì con sẽ chơi gì, chơi cái khác thì hậu quả gì, điều gì sẽ giúp con chơi bóng đúng chỗ…
N-4 là NGHĨ. Đây là lúc nghĩ về giải pháp. Khi ta biết nhân gì sinh ra quả tốt là lúc ta nghĩ ra giải pháp để thực hiện nhân đó. Nếu con được chơi bóng đá ở ngoài sân thì con sẽ không chơi trong nhà nữa. Nhưng làm sao để đưa con ra sân? Bố mẹ thu xếp thời gian để đưa con đi như thế nào, hay con đi xe buýt, hoặc giải pháp xe đạp thì sao…?
N-5 là NÓI. Đến lúc này cha mẹ nhận ra nhu cầu vận động của con là có thật mà không thể ngăn cấm. Việc cần nói là giải pháp, luôn là giải pháp. Còn việc con làm bể kính, ta chỉ cần nói nhỏ nhẹ “Bây giờ con tự biết phải làm gì với hậu quả do con gây ra”.
Trên đây là quy trình 5N mà giúp ích rất nhiều cho cha mẹ. Bản chất của nó là giữ sự tỉnh thức, quân bình cảm xúc để trí tuệ có cơ hội phát triển trong những tình huống nhạy cảm. Trong đó, bước N-1 là quan trọng nhất, nó là điểm sinh khởi các bước N-x tiếp theo. Tùy vào tính khí, có người thực tập bước N-1 dễ dàng, nhưng có người vì hạt giống sân giận quá mạnh bên trong mà không thể thực tập được.
Nếu không có sự thực tập đi qua 5 bước N này, ta thường nói theo phản xạ tự nhiên mà đa số là trách móc, quát tháo con, thực ra không phải để giáo dục con mà để thỏa mãn cơn giận của chính ta. Từ giờ trở đi ta chỉ nói giải pháp cho tương lai.
Tổng hợp
